Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası

Aprelin 14-də AMEA-nın İqtisadiyyat İnstitutunun yaradılmasının 63 ili tamam olur.

İnstitut əvvəllər SSRİ Elmlər Akademiyasının (EA) Azərbaycan filialı nəzdində 1935-ci ildə təşkil edilmiş İqtisadiyyat və Coğrafiya sektorunun, 1945-ci ildən isə Azərbaycan EA nəzdində fəaliyyət göstərmiş İqtisadiyyat sektorunun bazası əsasında 14 aprel 1958-ci ildə Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin qərarı ilə yaradılıb.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası sistemində özünəməxsus yer tutan və Azərbaycanda iqtisad elminin inkişafına böyük töhfələr vermiş İqtisadiyyat İnstitutu çox şərəfli bir tarixi inkişaf yolu keçib. AMEA-nın fundamental elmi mərkəzi olmaqla Azərbaycanda tanınmış iqtisadçılar nəsli yetişdirib. İnstitutda uzun illərdən bəri fəaliyyət göstərən ixtisaslaşdırılmış doktorluq və namizədlik dissertasiya şuralarında 900-dan çox namizədlik və 100-dən artıq yaxın doktorluq dissertasiyası müdafiə olunub. Yüzlərlə monoqrafiya və kitab nəşr edilib.

Müstəqillik illərində AMEA İqtisadiyyat İnstitutu Azərbaycanın müstəqil milli iqtisadiyyatının formalaşdırılması və inkişafı istiqamətində uğurlu və sanballı elmi-tədqiqat işləri yerinə yetirib, peşəkar milli kadrların, iqtisadçı alimlərin yetişdirilməsində mühüm xidmətlər göstərib.

İqtisadiyyat İnstitutu yarandığı 1958-ci ildən 1964-cü ilədək onun direktoru vəzifəsində iqtisad elmləri namizədi H.T.Hüseynov, 1964-1989-cu illərdə akademik Ə.Ə.Mahmudov, 1991-1998-ci illərdə AMEA-nın müxbir üzvü A.K.Ələsgərov, 1999-cu ilin yanvarından 2008-ci ilin iyun ayına kimi AMEA-nın müxbir üzvü Ş.M.Muradov, 2008-ci ilin iyun ayından 2014-cü ilin may ayına kimi i.e.d., professor İ.H.Alıyev çalışıblar. 2014-cü ilin may ayından instituta i.e.d., professor Nazim İmanov rəhbərlik edir.

2018-ci il oktyabrın 18-də AMEA-nın əsas binasında sözügedən müəssisənin 60 illik yubiley tədbiri keçirilib. İclasda AMEA rəhbərliyi ilə yanaşı, hökumət və Milli Məclisin üzvləri, AMEA institutlarının rəhbərləri və əməkdaşları, ali məktəb rektorları, tanınmış iqtisadçı alimlər, xarici ölkələrdən – Çin, Gürcüstan, Ukrayna, Qazaxıstan, Rusiya və Qırğızstandan qonaqlar iştirak ediblər.

Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin 2018-ci il 16 oktyabr tarixli sərəncamları ilə iqtisad elminin inkişafındakı xidmətlərinə görə İqtisadiyyat İnstitutunun 7 əməkdaşı - 5 nəfər “Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu” ilə, 2 nəfər isə “Tərəqqi” medalı ilə təltif ediliblər. Bunlarla yanaşı, AMEA İqtisadiyyat İnstitutunun daha 20-yə yaxın əməkdaşı məhsuldar elmi fəaliyyətləri nəzərə alınaraq AMEA İctimai Elmlər Bölməsinin Fəxri fərmanı ilə təltif ediliblər. 

Çin Sosial Elmlər Akademiyasının İqtisadiyyat İnstitutunun professoru Pei Çanhunqa və Gürcüstan Milli Elmlər Akademiyasının akademiki, iqtisad elmləri doktoru, professor Vladimer Papava AMEA İqtisadiyyat İnstitutunun Fəxri doktorlarıdır.

AMEA-nın İqtisadiyyat İnstitutunun tərkibində 13 elmi şöbə, 1 elmi mərkəz, habelə inzibati şöbələr fəaliyyət göstərir. İnstituta 175 nəfər çalışır. İnstitutut əməkdaşlarından 3 nəfəri AMEA-nın müxbir üzvü, 21 nəfəri elmlər doktoru, 43 nəfəri iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru, 54 nəfəri elmi işçidir.

Son 20 ildə institutda aparılan elmi-tədqiqat işlərinin nəticələri ilə bağlı əməkdaşlar tərəfindən 150-dən çox monoqrafiya, 3000 məqalə, o cümlədən 800-ə yaxın əsər xaricdə (50 məqalə impakt faktorlu jurnallarda) nəşr olunub.

İnstitutun əsas fəaliyyət istiqamətləri Azərbaycanın müstəqil milli iqtisadiyyatının sosial-iqtisadi inkişaf problemlərinin fundamental tədqiqi, makroiqtisadi və regional inkişaf problemləridir. Azərbaycanda fundamental və tətbiqi iqtisadi araşdırmaların əsas mərkəzlərindən biri olan AMEA İqtisadiyyat İnstitutunda hazırda “Azərbaycanın sosial-iqtisadi inkişafı və beynəlxalq müqayisəli reytinqlərdə mövqeyinin daha da yaxşılaşdırılması istiqamətləri (2019-2021-ci illər)” mövzusunda tədqiqatlar aparılır. Bu məqsədlə 24 işçi qrupu yaradılıb və 22 beynəlxalq reytinq üzrə tədqiqatlar yerinə yetirilir. Daha 4 reytinq isə institutun öz araşdırmasıdır. Bunlar İqtisadiyyatın Solluğu (Sağlığı) İndeksi, Azərbaycanda sosial-iqtisadi inkişaf, Azərbaycanda iqtisadi potensialın reallaşdırılması və Azərbaycanda həyat keyfiyyəti indeksləridir. Bu indekslərin əsasında Azərbaycanın 8 iqtisadi rayonunda, 6 respublika tabeli şəhərində və 55 inzibati rayonunda həyat keyfiyyəti müqayisəli şəkildə qiymətləndirilib. Habelə balanslaşdırılmamış açıq iqtisadi sistemlərdə makroiqtisadi normativlərin və səmərəlilik göstəricilərinin çoxfaktorlu asılılıqlarının müəyyənləşdirilməsi üçün riyazi aparat hazırlanıb.

2014-cü ildən etibarən institut iqtisadiyyatın solluq (sağlıq) indeksi – İS(S)İ üzrə tədqiqat aparır və illik göstəricilər dərc olunur.

İqtisadiyyat İnstitutu müxtəlif dövlət proqramlarının hazırlanmasında və icrasında iştirak edir, hökumət qurumları tərəfindən yaradılmış müxtəlif işçi qruplarına ekspertlər səviyyəsində daxil edilib. İnstitutun alimləri Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 24 noyabr 2020-ci il tarixli Sərəncamı ilə yaradılmış Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərində məsələlərin mərkəzləşdirilmiş qaydada həlli ilə bağlı Əlaqələndirmə Qərargahının nəzdindəki İdarələrarası Mərkəzin işçi qruplarında təmsil olunurlar.

AMEA İqtisadiyyat İnstitutu Azərbaycan iqtisad elminin flaqmanı kimi öz üzərinə düşən missiyasını bundan sonra daha da irəli aparmaq əzmindədir.

© Bütün hüquqlar qorunur. Xəbərlərdən istifadə edərkən www.science.gov.az saytına istinad zəruridir.