Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası

S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki Bakı Dövlət Universiteti) Geoloji-kəşfiyyat fakültəsi, “faydalı qazıntılar yataqlarının axtarışı və kəşfiyyatı” ixtisası;

Namizədlik (PhD) dissertasiyasının mövzusu:

-         ixtisas şifri

-         ixtisasın adı

-         mövzunun ad

Doktorluq dissertasiyasının mövzusu:

-         ixtisas şifri

-         ixtisasın adı

-         mövzunun adı

REA-nın-“25.00.03 – Геотектоника и геодинамика”

AMEA-nın-“2514.01 - Geotektonika və geodinamika”

“Сейсмичность и геохимические поля флюидов Азербайджана”.

Çapdan çıxmış elmi əsərlərinin ümumi sayı

-         xaricdə çıxmış elmi əsərlərinin sayı

-         beynəlxalq bazalarda referatlaşdırılan və indeksləşdirilən jurnallarda çap olunan məqalələrin sayı

90

30

60  

Kadr hazırlığı:     

-         fəlsəfə doktorlarının sayı

-        elmlər doktorlarının sayı

1979-cu ildə, Azərbaycanda ilk dəfə olaraq, R.A.Kərəmovanın rəhbərliyi altında güclü zəlzələlərin seysmik proqnozu məsələlərinin həlli üçün yeni elmi istiqamət - seysmogeokimya işlənməyə başladı, hansı ki, elmin üç sahəsinin – hidrogeologiya, geokimya və seysmologiya kəsişməsində yaradılmışdır. AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin rəhbərliyinin tapşırığı ilə Azərbaycanın seysmogen zonalarında seysmogeokimyəvi stansiyalar yaradılıb və flüidlərin ilboyu aparılan seysmogeokimyəvi monitorinqini təşkil etdi. Bu iş indiki vaxta kimi davam edir. Xəzər akvatoriyasında, Azərbaycanın və həmsərhəd ölkələrin (Rusiya-Dağıstan, Gürcüstan, Ermənistan, Türkiyə, İran) ərazilərində seysmoflüidogeodinamik (SFGD) sahələrinə əsasən seysmik vəziyyətin operativ qiymətləndirilməsi üçün ilk dəfə olaraq “SEISMOGEOCHEMICAL on-line” texnologiyası yaradılıb. O, avtomatlaşdırılmış 4 ekspress-metodlardan ibarətdir. Riyazi düsturlar və proqram təminatı üçün alqoritmlər R. Kərəmova tərəfindən hazırlanıb: 1) ilboyu SFGD monitorinqi zamanı anomaliyaların müəyyən edilməsi ekspress-metodu (hər gün - 232 məlumat, qismən 23 obyektdə 15 parametr üzrə); 2) proqnozlaşdırılan zəlzələnin maqnitudanın "diapazonu-intervalı" hesablaması ekspress-metodu; 3) reallaşdırmaya hazırlanan seysmik ocağın identifikasiya ekspress-metodu: 4) yerin koordinatların "diapazonu-intervalı"; 5) proqnozlaşdırılan zəlzələnin reallaşdırmasına qalan vaxtın "diapazonu-intervalı". Empirik təyin edilmişdir ki, bu qiymət 1÷16 günə bərabərdir. Müəyən edilmişdir ki, hər bir seysmik ocağ “individual” seysmogeokimyəvi “portretə” malikdir.

Yaradılmış ekspress-metodların əsasında ilk dəfə aşağıdakılar tərtib edilmişdir: a) “Xəzər dənizində və Anadolu-İran-Qafqaz tektonik blokunda (Xəzər dənizi, Azərbaycan, həmhüdud ölkələrin həmsərhəd əraziləri) baş vermiş güclü və fəlakətli zəlzələlərin konkret ocaqlarının SFGD “portretləri”-nin Atlasları”, hansılar ki, 1986-mart 2014-cü il ərzində zəlzələlərin informativ xəbərvericilərinə əsasən identifikasiya edilmişdir; b) 1986- mart 2014-cü il ərzində baş vermiş güclü və fəlakətli zəlzələlərin konkret ocaqlarının seysmogeokimyəvi və seysmohidrogeodinamik “portretlər”-inin etalonlar Atlasları (regionlar: Xəzər və Anadolu-İran-Qafqaz tektonik bloku (Azərbaycan, həmhüdud ölkələrin həmsərhəd əraziləri: Rusiya-Dağıstan, Gürcüstan, Ermənistan, Türkiyə, İran)”. 2012-ci ildə həm seysmoloji, həm də SFGD “Məlumat banklarından” 1986-mart 2014-cü illərin materialları kompleks sistemləşdirilmiş və təhlil edilmişdir. Onların tutuşdurması, korrelyasiya və təhlili əsasında ilk dəfə Azərbaycanın seysmogen zonalarında SFGD sahələrindəki anomaliyalara əsasən lokal seysmomikrozonaların müəyyən edilməsi və rayonlaşdırması üzrə iş başlanmışdır və yeni məlumatlar alınmışdır: a) Şamaxı, İsmayıllı, Talış seysmogen zonalarında və Xəzərin akvatoriyasında mikroseysmozonalar təyin edilib; b) konkret lokal seysmomikrozonalar üçün informativ SFGD parametrləri müəyyən edilmişdir; c) təyin edilmişdir ki, konkret mikroseysmozonalarında zəlzələ ocaqlarına konkret SFGD “portretləri” uyğundur.

R. Kərəmova tərəfindən SFGD monitoringi asasında geolojıkəşfiyyət quyularının qazılması zamanı baş verən avariyaların qarşısının alınması üçün metod işləyib hazırlanmışdır.

Elmi əsərlərinin adları

1. Керамова Р.А. - Предварительная генетическая модель процесса возникновения короткопериодных аномалий сейсмогеохимических полях. В кн. Геофизика ХХI века, М. ГЕОН, 2002.

2. Гасанов А.Г., Керамова Р.А. 2002. - Сейсмогеохимические исследования. Кн. Геология Азербайджана, разд. Физика Земли, том V, Изд. Nafta-Press, Баку. С.53-67.

3. Керамова Р.А. - Сейсмичность и геохимические поля флюидов Азербайджана. Автореферат докторской диссертации. М., Институт Физики Земли. 2004.

4. Керамова Р.А. – Оперативная диагностика сейсми-ческих очагов сильных землетрясений (м  5.5) по геохимическим аномалиям флюидов Азербайджана. Жур. Физика Земли № 5.

5. Гасанов, Н.И.Агапов, Р.А.Керамова - “Гео-логические” аварии на каспийских нефтегазоразведочных скважинах и гидрогеохимические предвестники сильных землетрясений (1999-2001гг.). Жур. Отечественная геология №1. М., 2005, с. 69-72.

6. Керамова Р.А. - Методика обработки результатов круглогодичного сейсмогеохимического мониторинга - сейсмологических исследований. Баку, 2008.

7. Керамова Р.А. - Оперативная оценка сейсмичности по геохимическим полям флюидов с использованием пакета программ на ПК. - Каталог сейсм. исследований. Баку, 2009.

8. Keramova R.A. 2007/2008. The express-methods of the on-line forecast of “horizons of magnitude, time and the site” of the earthquake center on geochemical fields of fluids. //Science without bordes. Volume 3. Transactions of the International Acagemy H&E. p. 424-432.

9. Keramova R.A. - Results of use of express-methods of the operative forecast of earthquakes on geochemical fields of fluids in Azerbaijan (2001-2007). //Science without bordes. Volume 3. 2007/2008.

10. R.A. Keramova, P.A. Abdulrazagova, O.O. Osmanova

Differentiation of location of seismic sources in geochemical fields fluids. World Forum - International Congress (September 19-21, 2011 - Istanbul, Turkey), p.130. 130

11. R.A. Keramova. New technology of operative evaluation of seismic situation on geochemical fields of fluids of Azerbaijan. World Forum - International Congress (September 19-21, 2011 - Istanbul, Turkey), p.134.

12. Керамова Р.А., Абдулразагова П.А., Кудрявцева Е.Н., Гришина Е.К. - Специфика дифференциации оча-говых зон землетрясений Шама-хинского и Исмаиллинского рай-онов по геохимическим полям флюидов. Каталог сейсм. иссл-ний. Труды Межд.Совещ. Баку, 2012.

13. Keramova R.A. - „SEISMOGEOCHEMICAL on-line“ - technology for rapid as-sessment of seismic conditions of fluids geochemical fields of Azerbaijan. - 34th ESC Assembly (Russia, Moscou, 2012).

14. Keramova R.A. – The hypocenter of earth-quake preparing for realization is the trigger for identification of its site on seismogeochemical anomalies of fluids of Azerbaijan. - IAHS-IAPSO-IASPEI Joint Assembly, Gothenburg (Sweden 22-26 July 2013).

15. Yetirmishli G.J.; Abdullayeva R.R.; Keramova R.A.; Rzayev A.G. – Reflection of strong Caucasian earthquake in seismical, geophysical and seismogeochemical fields (Azerbaijan-Zagatali city, 07.05.12). - - IAHS-IAPSO-IASPEI Joint Assembly, Gothenburg (Swe-den 22-26 July 2013).

Azərbaycan Seysmoloqların Assosiasiyası

keramovar@mail.ru